Buz ve Ateşin Ülkesi

İzlanda'nın her yerde "Buz ve Ateş Ülkesi" olarak tanımlanması bende merak uyandırdı. Volkanik patlamaların yarattığı tehlike yanı sıra, İzlanda'da ayaklarınızın altındaki toprak bazen o kadar sıcak olabilir ki, üzerine basmaktan kesinlikle kaçınmalısınız. Turkuaz ve süt mavisi tonlarda davetkar şekilde akan o güzel küçük dereler 200 °C'ye kadar sıcak olabilir. Eğer yerden buhar yükseldiğini görür ve kötü bir koku alırsanız, birçok şeyin yeryüzünün derinliklerinden yerüstüne çıkıcağından emin olabilirsiniz. Bazen de dakikada bir metrelerce yüksekliğe fışkıran sıcak su fıskiyeleri görebilirsiniz.

Bir tarafta denizin siyah kumlu sahili, diğer tarafta ise sadece birkaç yüz metre ötede buzul diller – üstelik deniz seviyesinde. Kristal berraklığında ya da kar beyazında siyah damarlı ve/veya büyüleyici mavi tonlarda buzul göllerine süzülen buzlar. Buzların oraya kadar varması bazen yüzlerce yil sürmekte.
İzlandaya yakın mesafeden bakıldığında, bu ülke ne kadar kırılgan olduğunu ortaya koyuyor. Yüzeyi çatlaklarla delik deşik - düpedüz parçalanmış, ikiye ayrılmış, açık yaralar - üzerinde durduğumuz sözde sağlam zeminden şüphe etmemize neden oluyor.

İzlanda, dünyanın kanından doğmuş, volkanlar sayesinde var olmuş bir yer. Her yerde dağlar, neredeyse Alpler’i andırır biçimde karla kaplı – ama aslında dağ olmayan, her türlü olası oluşumda volkanlar. Volkanik aktivite buzun erimesine neden olup ardından kilometrelerce üstünden silindir geçmiş gibi taşlarla dümdüz etmiş manzaralara neden olmuştur. Ya da siyah, soğumuş sert bir lava kütlesi ile örülmüş tepelere.
Manzarada değişkenlik yaratan binlerce yıl içinde eski volkanların erozyona uğraması, yamaçlarında adeta sanki batak kum oluşmuş hissi. Sonra sanki bir volkan büyük ve küçük taşları tükürmek için can attığı bir manzara belirir önünüzde. Yer yer fantezi filmlerden fırlamış gibi görünen yosun kaplı lava arazileri. Az sayıda bulunan ağaçlar, o çorak topraktan gövdesiz dallarını uzatırmış gibi görünürler.

İzlanda davet etmez, İzlanda kimseye ihtiyaç duymaz, İzlanda vahşi – toprağı ile bağlantıda olunmasını gerektirir İzlanda, bu ilkel ama büyüleyici doğaya saygı göstermemek elde değil. Ve yüzyıllardır burada yaşayan insanlar – kimbilir neler çekmiş olmalılar?
İzlanda beni düşünmeye sevk ediyor, gezginci dostlar
Hava Durumu + Fırtına + Tehlike Uyarıları
Izlanda'nın hava koşulları yolculuklarına devam etmeyi engellediği için turistler sık sık mahsur kalıyor. Tabiatı çorak, rüzgardan sığınacak yerler az, o kadar geniş alan ki, yardımın ulaşması zaman alır. Şehirlerin dışındaki yollarda çok az park imkanı var. Yolculuğunuzu planlarken bunların hepsini her zaman göz önünde bulundurmalısınız. Sayıcaklarımı bir dakika gibi gelen kısa bir sürede gördüğünüzü hayal edebilir misiniz?
- Bayrakları dümdüz yapan güçlü bir fırtına,
- ardından karla karışık yağmur,
- peşinden rüzgarlı, mavi bulutlu bir gökyüzü,
- ani bir dönüşüm, sanki sisten elinizi gözünüzün önünde göremiyormuşsunuz gibi,
- çiseleyen bir yağmur ve dolu sonrası,
- sanki bir mıknatıs tarafından çekilen, göle doğru akan ve onunla birleşen bulutlar
- ve nihayetinde yine o bebek mavisi pamuk bulutlu gökyüzü?

Rüzgar
Vík í Mýrdal yakınında bulunan otelimizden birebir deneyimlediğimiz bu tuhaf hava kaleydoskopuna şahit olduk. İzlandalılar için bahsetmeye bile değmeyecek 9 m/s hızındaki rüzgar, araba sürerken iki elinizle direksiyona sıkıca sarılmaya neden olur. Ancak 20 m/s (72 km/s veya 8 Beaufort) hız civarında rüzgardan itibaren dışarı çıkmamanız önerilir.
Keflavík havaalanına vardığımızda, panolarda İzlanda havasını ciddiye alınmadığında arabaların neye benzeyebileceğine dair uyarılar gördük. Kiralık aracımızın tüm yan camlarına kapıları açarken sıkıca tutmamızı öneren uyarılar yapıştırılmıştı. İlk günümüzde bunu bizzat deneyimledik. Yani bu uyarı boşuna değil. Hatta hafif sandığınız rüzgarlı havanın esnasında ortaya çıkan boralar çok daha güçlü olabilirler.
Tehlike duyuruları
İzlanda'da seyahatinizi planlarken, yalnızca günlük olarak değil, aynı zamanda durum gerekçesine göre hava durumu ve diğer tehlikeler hakkında güncel kalmak önemlidir. Ne gibi tehlikeler mevcut olabilir: volkanik patlamalar, çatlak oluşumu, depremler, fırtınalar, kaygan yollar, kaya düşmeleri, volkanik dağlardan gelen seller vb. Liste oldukça uzun.
İzlanda'nın resmi web sitesi "Safetravel"in yanı sıra Vedur, SafeTravel ve Faerd & Vedur uygulamasıda destek sunar. Ayrıca çevre yolu boyunca hem rüzgar hemde sıcaklık hakkında yolcuyu bilgilendiren panolar da bulunmaktadır. Tüm bu uyarılar göz ardı edilmemeli.
Kültürel Özellikler
„Ayakkabı Çıkarma“
İzlandada bir kapı eşiğinden geçtiğinizde, ayakkabılarınızı çıkarmalısınız – hatta doktor muayenehanelerinde bile. Bu yazılı olmayan kural İzlanda kültüründe derin kök salmıştır. Belki vahşi ve zaman zaman sert doğadan evin korunaklı, mahrem alanına geçişin simgesidir bu. Başka bir neden de, volkanik kül, çamur ve lav tozunu yaşam alanlarından uzak tutma ihtiyacından da kaynaklanabilir.
Bir yandan ev sahibine ve evin kutsallığına bir saygı ifadesidir, diğer yandan sert, çoğu zaman acımasız bir doğada yaşam mücadelesini yansıtır. İzlanda evleri genellikle çok iyi yalıtılmıştır ve jeotermal enerji ile ısıtılır. Bu nedenle çorapla dolaşmak gerekse bile, ayaklarınız üşümez. Ve evet, ister postacı ister başkan olsun, her misafir bu kurala uyar gibi görünüyor.

Banyo Kültürü + Hot Pot'lar
İzlandanın dört bir yanı termal kaynaklarla çevrili. Yüzyıllar önceden beri bu kaynaklar evlerin yerini ısıtmak için kullanılmakta. Volkanik aktivite nedeniyle ağaç popülasyonunun zaten çok seyrek olduğu, üstüne üstlük ormanların da kesildiği bir ülkede, banyo suyunu termal kaynaklardan sağlamak en mantıklı çözümdü. Birçok İzlanda destanında (Laxdœla saga, Eyrbyggja saga …) termal kaynakların hem banyo hem de şifa amacıyla kullanıldığına dair atıflar bulunur.
Muhtemelen bu gereklilik özel bir banyo kültürünün ortaya çıkmasına, öylece toplumsal yaşamın önemli ve köklü bir parçası ve İzlanda'nın en güzel geleneklerinden biri haline gelmesine neden olmuştur.
Maalesef İzlanda'nın ıssız doğasında bir başımıza bir Hot Pot havuzuna girmek bize nasip olmadı – hâlâ yapılacaklar listemde yer alıyor.
İzlanda'da kadınsız bir gün
24 Ekim 1975'te İzlanda'nın ekonomik hayatı durma noktasına geldi. Neden mi? Çünkü İzlandalı kadınlar artık hem mesleki hem de politik alanda karşılaştıkları ayrımcılığa ve onların üstelendiği ailevi işlerin düşük toplumsal takdirine katlanmak istemiyorlardı. O günü çeşitli kadın örgütleri koordine ve organize etti. Çok kadınlar tarafından kabul edilmesi için 24 Ekim'i grev günü olarak adlandırmadılar. Nihayetinde İzlandalı kadınların 90%'ı katıldı.
Pek çok kadın çocuklarının bakımını babalarına bıraktı, hatta bazıları çocuklarını iş yerindeki haberi olmayan babaya teslim etti. Birçok erkek yemek yapmasını bilmediği için, İzlandada sosisler tükendi. Gazeteler basılmadı, fabrikalar, okullar ve bankalar kapalı kaldı, telefon görüşmeleri mümkün olmadı ve havayolları uçuşları iptal etti. Radyoda haberler yayınlanırken çocuk sesleri duyuldu.
Bu eylem sonuç verdi. Bir yıl sonra ilk eşit haklar yasası yürürlüye geçti ve 1980'de İzlanda'nın ilk kadın başkanı seçildi. Dünyadaki kadınlar sadece bir gün boyunca hiçbir şey yapmasa, acaba ne olur?

İzlanda Atı
Almanyada "İzlandalı" olarak da adlandırılan İzlanda atları İzlanda'nın kültürel bir parçasıdır. Onlar 9. ve 10. yüzyıllarında ilk yerleşimciler tarafından getirilen atların soyundan türemişler. Yüzyıllar boyunca İzlanda doğasına uyum sağlamışlar ve adanın coğrafi izolasyonu sayesinde genetik olarak izole kalmışlardır.
Böylece eşsiz özelliklere sahip bir at ırkı ortaya çıkmıştır. Bu at ırkını korumak için ülkeye at ithalatı kesinlikle yasaktır. Hatta yurtdışına ihraç edilen İzlanda atlarında geri dönmesi yasak.
İzlanda atları sert hava koşullarına dayanıklıdır ve yılın çoğu zamanı dışarda yaşarlar. İyi karakter ve diğer özelliklerinin yanı sıra üç değil, beş yürüyüş şekline sahiptirler: Tölt ve Pass. Tölt, binici için sarsıntısız ve bu nedenle rahat özel bir at yürüyüş tarzıdır.
Beni en çok etkileyen gür yeleleri oldu. Ayrıca Almanya'da küçük alanlarda izole edilmiş tek duran, kafeslenmiş atlar yerine İzlanda'da geniş otlaklarda büyük sürüler görmek beni sevindirdi. Canları istediğinde koşuyorlardı, bazıları uyuyor, bazıları kavga veya birbirlerini tımar ediyorlardı. Alışık olmadığımız bir manzaraydı.

Koyunlar
Çoğu kez İzlandalılardan daha fazla sayıda ya da en azı onlar kadar İzlandada koyun bulunduğunu okursunuz. Güvenilir kaynak eksikliğinden dolayı (ama belki sizde bir ipucu vardır) ancak şunu belirtebilirim, İzlanda atlarından daha fazla koyun gördüğümüzü. Mayıs ayı kuzu mevsimidir. Tatil evimizin cam dibinde çok sayıda kuzulu koyun sürüsü gördüğümüz için çok şanslıydık. Sürü halinde zıplıyan, oynaşan ve bir anda oyununa ara vererek meliyerek annesini çağıran kuzular - güzel bir manzara.
Tıpkı İzlanda atları gibi koyunlar da ilk yerleşimciler tarafından getirilmiş ve nesiller boyunca yerel doğa şartlarına uyum sağlamışlardır. Sadece spesiyalite olarak bilinen lezzetli etleri değil, sütlerinden yapılan tereyağı ve skyr da yüzyıllardır İzlanda mutfağında yer almıştır. Diğer koyun cinsleriyle kıyaslanınca, İzlanda koyunları sadece buradaki sert tabiat koşullarına uyum sağlayan özel yünleriyle değil, aynı zamanda yüksek sayıda çoklu doğum yapmalarıyla tanılır.

Elfler + Troller
İzlanda efsanelerle doludur ve İzlanda'nın her yerinde elfler ve troller bulunabilir - öyle bir söylenti var. Elfler ve "Huldufólk" (gizli insanlar) İzlanda kültüründe derin kök salmıştır. İnsanlara karşı iyi niyetli olmalarını sağlamak için tepelerde ve dağlarda bu yaramaz tabiat ruhlarına küçük evler inşa edilir. Hatta yol planlarken bile elflerin ve trollerin rahatlığı ön planda tutulur. Ve evet, kulağa ne kadar inanılmaz gelse de, Reykjavík'te "Álfaskólin" adında bir elf okulu var.
Karanlık günlerin başladığı, havanın daha da sertleştiği ve İzlanda manzarasının daha da mistik göründüğü kış aylarında, örneğin bir trollün güneş doğarken hala dışarıda olduğu için anında taşa dönüştüğünü hayal edebilir misiniz? Ya da bir elfi rahatsız ettiğiniz için kaya düşmeleri olduğunu veya tavukların artık yumurtlamadığını?
İzlandaca İsimler
İzlanda'daki toplumsal yaşamda insanlar birbirlerine, tıpkı Türkiye'de olduğu gibi, adlarıyla hitap ederler. Almanca'da ve Türkçe'de nezaket ifadeleri (resmî hitap şekilleri) bulunur, ancak izlandaca’da bu yoktur. Peki ama, hitapta yeni tanışmış insanlar birbirlerine olan mesafelerini başka türlü nasıl ifade ederler? Oldukça ilginç bir konu, değil mi?
Soyisimler
Ama konumuza, yani izlandaca isimlere geri dönelim. Başka bir ülkenin sınırından geçicek olan İzlandalı aileler sınır görevlilerinin kafasını hayli karıştırabilirler, çünkü aynı ailenin ferdleri aynı soyadını taşımazlar. Nasıl mı? Kadınlar evlendikten sonra da kendi soyadlarını kullanırlar. Çocukların soyadları erkek çocuklarında -son, kız çocuklarında ise -dóttir baba ya da anne adına eklenmesiyle oluşur. Vikipedi'de "Isländische Personennamen" makalesinden şu örneği alıyorum:
- Baba: Jón Einarsson
- Anne: Guðrún Mínervudóttir
- Kız: Sigríður
- Oğul: Ólafur
Bu olasılıklardan yola çıkarak çocuklar için iki soyadı seçeneği ortaya çıkıyor:
- babaadlı (patronimik) sisteme göre: Kız: Jónsdóttir + Oğul: Jónsson
- anneadlı (metronimik) sisteme göre: Kız: Guðrúnsdóttir + Oğul: Guðrúnsson
Ad
Ayrıca, İzlanda'da kullanılabilir isimler Kişi Adları Sicilinde mevcut olmalı aksi takdirde "Mannanafnanefnd" adında Kişi Adları Komitesi tarafından onaylanması gerekir. Nüfusu 400.000’i bile bulmayan bir ülkede bu tür adlandırma sistemin uygulanması kolay. Bu nedenle kişisel listelerde önce ad, sonra soyad sonrada meslek unvanı listelemek yeterli. Oysa Türkiyede "öğretmen" unvanına sahip kaç tane Fatma Yılmaz olabilir?
Yiyecek + içecek
İzlanda’da bir istisna dışında, ama baharat katmamızla düzeltilebilirdi, nerede yemek yediysek, lezzetliydi. Bu nedenle, Mayıs 2025 itibariyle İzlanda'da - yaklaşık 400.000 nüfusuyla - üç restoranın Michelin yıldızı ile ödüllendirilmesi şaşırtıcı değil - Reykjavík'te 2, Grindavík'te 1. Michelin yıldızı ile ödüllendirilmesi şaşırtıcı değil - Reykjavík'te 2, Grindavík'te 1.

Çorbalar
İzlanda çorbalar ülkesi olarak da tanımlanabilir mi acaba? Herkesin kendi takdirine kalmış. Ancak benim bu konuda bir yorum yapmamın sebebi, çorba ikramıydı. Peki, ne alaka bu? Her yerde geçerli mi bilmiyorum, ama bir yerden hariç ne zaman çorba içdiysek bize diğer tas çorbanın ücretsiz olduğu söylendi - yaşasın "Çorba".

Sera'da Domates Çorbası
Kağıt bardakta domates çorbasına ne dersiniz, ama o serada olgunlaşan domateslerden pişirilmiş çorbaya? "Deildartunguhver" adlı termal kaynağın ve "Krauma náttúrulaugar" termal yüzme havuzun yanı sıra.
Yaz sıcakları çoğunlukla 20 °C'nin altında olan bir ülkede böyle bir fırsatı başka nerede bulabilirsiniz? Dışarıda, hava fırtınalı ve soğukken, bir serada lezzetli bir domates çorbasıyla ısınmak, sizce güzel olmaz mı gezginler?
Not: Her zamanki gibi ikinci tas çorbaya ihtiyacımız kalmadı. Bu nedenle ikinci tas bedava olurmuydu bilmiyoruz, bize bir şey söylenmedi.

Kanilsnúður (Tarçınlı Çörek)
Pastéis de Nata Portekiz için, ekler İstanbul veya Fransa için neyse, Kanilsnúður da artık İzlanda için. Tarçınlı şeker dolgulu mayalı basit bir hamur işi, ama lezzetli. Reykjavik'te Frakkastígur 16 ve Fákafen 11 adreslerinde bulunan Braud & Co 'un tarçınlı çöreklerini denemenizi tavsiye ederim.
Özellikle Fákafen'deki dükkânda hamur işlerine verilen isimler beni gülümsetti:
– Croissant: „Butter me up please“
– Pain au chocolat: „The pain I need“
– Bretzel: „Keep calm and eat bretzel“
Giriş
Pasaport + Vize düzenlemeleri
Öncelikle, İzlanda'ya turist olarak giriş hakkında daha ayrıntılı ve güvenilir bilgiler „Island.is: Entry requirements to Iceland“, „Island.is: Recognised travel documents“ ve „VisitIceland.com: Passport and visa regulations“sayfalarında bulabilirsiniz. Bu nedenle gerekli seyahat belgelerini burada kısaca özetledim:
- AB ve EFTA vatandaşları için kimlik kartı yeterli,
- Schengen bölgesi vatandaşları için pasaport ve oturma izni ve
- diğer ülkelerden gelenler için vize ve pasaport.
İthalat Kuralları
İzlanda'yı keyifli ve sorunsuz ziyaret edebilmek için giriş yapmadan önce bilgi edinmek önemlidir. İthalat kuralları ve Duty Free hakkında „Skatturinn.is Travelling to Iceland“ sayfası iyi bir başlangıç sunar.
Gıdalar
İzlanda pahalı. Bir margarita pizza, domates çorbası gibi 20 € civarındadır. Orta sınıf bir restoranda öğle yemeği menüsü yaklaşık 60 Avro. Aklımda kalan sevdiğim taze peynirin 400 gramı 8 Avro pahalılığında olduğu, makarna fiyatı ise Almanya'dan fazla farkı yok.
Bu nedenle, seyahatinizi kendin pişir kendin ye olarak planlamaya meyillisiniz. Ancak dikkatli olun, kişi başına en fazla 10 kg gıdaya izin verilmektedir. Ayrıca, Avrupa Ekonomik Alanı veya Avrupa Serbest Ticaret Birliği dışından gelen kişilere, et ve süt ürünleri İzlanda'ya ithalat etmek yasak olduğunu unutmamak gerekir - bu konuda daha fazla bilgi için „Mast.is: Import of food for personal use“ bölümüne bakın.
İlaçlar
Bu ipucu, yalnızca İzlanda'ya değil, tüm yurtdışı seyahatleri için geçerlidir. Doktor tarafından damgalı ve imzalı uluslararası anlaşılabilir bir dilde ilaç planına ihtiyacınız var. ADAC, doldurup doktorunuza onaylatabileceğiniz „Formular für die Medikamentenmitnahme“ adlı bir form sunmaktadır.
Ayrıca, ilaçlar ambalajında ve kullanım talimatlarıyla birlikte taşınmalıdır. İlaç miktarı dahi belirtilmiştir: yalnızca en fazla 100 gün boyunca ihtiyacınız olduğunu kanıtlayabileceğiniz kadar. Ülkenizde reçete gerektirmeyen ilaçlara ve gıda takviyelerine de dikkat etmelisiniz. Çünkü bunlar İzlanda'da reçeteye tabi hatta yasak olabilirler ya da sadece belirli koşullar altında ve önceden izin alarak götürebilinir.
İşi sağlama alabilmek için bana verilen Lyfjastofnun yetkilisine yazdım ve aşağıdaki cevabı aldım: „All import of medicinal products for personal use to Iceland must be according to Regulation No. 1277/2022 on importation by individuals of medicinal products for personal use … Following link is also useful even though it is in Icelandic: Lyf í farangri eða pósti – Lyfjastofnun„.
Binicilik ve Balıkçılık Ekipmanları
Kullanılmış binicilik ekipmanlarının yanı sıra deriden yapılmış eyerler, dizginler, yularlar ve kırbaçlar ithal edilemez. Ancak dezenfekte edilmiş kullanılmış balıkçılık ve binicilik kıyafetleri, eldivenler, binicilik çizmeleri ve botlar dahil olmak üzeri ithal edilebilir. Uygun dezenfeksiyon, veteriner onaylı bir sertifika ile kanıtlanmalıdır. Aksi takdirde, girişte zorunlu dezenfeksiyon maliyeti alınır.
İzlanda + Türkler + Cinayet?
Avrupa'nın Türklere yönelik antipatisi tarihten büyük ölçüde etkilenmiştir. Güneydoğu Avrupa'ya kadar uzanan Osmanlı İmparatorluğu ve Berberi korsanları "Türkler" ile eşanlamlıydı. Ancak Berberi korsanlar çoğunlukla müslüman, Kuzey Afrika'daki Berberi kıyılarından gelen korsanlardı - Türk değillerdi.
1627 yılında Grindavík, Doğu Fiyortları ve özellikle Vestmannaeyjar'a yaptıkları baskınlarda yaklaşık 400 İzlandalı köle olarak ele geçirmeleri ve 50 kişi öldürmeleri Türk olmadıkları halde "Tyrkjaránið" (Türk soygunu) terimini belirlemiştir. Belki de bu yüzden, 1970'lere kadar İzlanda'da Türkleri öldürmek serbest olduğu söylentisi ortada dolaşıyor.
Ancak hukuk kayıtlarında veya diğer kayıtlarda böyle bir kanıt bulunamamaktadır. İstiyen herkes „National and University Library of Iceland: Library websites“ sayfasında listelenen erken İzlanda tarihine ait çeşitli hukuk kaynaklarında "Tyrknesk" (Türk) veya "Tyrkjaránið" (Türk soygunu) terimlerini vererek kendisi araştırabilir.
Veri + Olgular
Başkent | Reykjavík |
Yönetim şekli | parlamentarische Republik |
Bağımsızlık | 1944 |
Para Birimi | ISK (isländische Krone) |
Araç tescil numarası | IS |
Ülke arama kodu | +354 |
Acil durum telefon numarası | 112 |
Telefon masrafı | EU-Roaming |
karşılaştırma | İzlanda | Almanya | Türkiye |
---|---|---|---|
Yüzölçümü km² [5] | 103.125 | 357.588 | 783.562 |
Nüfus [1] | 387.558 | 84.548.231 | 87.270.501 |
Nüfus yoğunluğu (kişi/km²) | 4 | 236 | 111 |
İnsani gelişme endeksi (sıralama) [3] | 1 | 5 | 51 |
Ortalama yaş (yıl cinsinden medyan yaş) [1] | 38 | 46,8 | 34 |
Beklenen yaşam süresi (yıl) [4] | 82 | 81 | 78 |
Gayrisafi yurt içi hasıla (kişi başına/USD) [6] | 87.205 | 54.990 | 15.463 |
Dünya barış endeksi (sıralama) [2] | 1 | 20 | 139 |
Quellen (abgerufen 08.06.2025):
- [1] WHO: Data: Germany, Iceland, Türkiye
- [2] Vision of Humanity: 2024 Global Peace Index
- [3] Vereinte Nationen: Human Development Index (HDI)
- [4] Deutsche Stiftung Weltbevölkerung: Datenreport 2024
- [5] Wikipedia (deutsche): Seite zu Deutschland, Island, Türkei
- [6] World Economic Outlook database: April 2025 – By Countries – Gross domestic product per capita, current prices, U.S. dollars
Bir yanıt yazın