Avrupa tarihinin büyük bir denizci ulusu Vasco da Gama (Vidigueira Kontu: 1469 - 1524) adıyla bağlı. Portekiz denildiğinde birçok insanın aklına gelen isimdir. Vasco da Gama, Kral Manuel adına Ümit Burnu'nu keşfedip Hindistan'a giden deniz yolunu bulan bir denizci. Bu keşif Portekiz'in altın çağının zeminini hazırlamış, çünkü bu deniz yolu dolambaçsız, yani diğer ülkelerin etkisi olmadan, Hindistan'dan baharat, ipek vb. ticaretini geliştirmeye neden olmuş ve öylece ülkeyi zenginleştirmiş.

Her yerde olduğu gibi Portekiz bölgesi de tarih tarafından şekillendirilmiştir. MÖ 800'den itibaren Fenikeliler, Yunanlılar, Keltler, Lusitanyalılar ve Kartacalılar iz bırakmış. M.Ö. 206'da Kartacalılar Romalılar tarafından defedilmiş ve bölge Romalılaştırılmış, ama ancak M.Ö. 19'a nihai olarak itaat altına alınmış. Yaklaşık 409 yılında Suebiler, Alanlar, Vandallar ve Vizigotlar istila etmiş ve Roma İmparatorluğu ortadan kalkmış.

711 yılında müslüman generali Târık ibn Ziyâd, Kral Roderich'in Vizigot krallığını fethetmiş. Endülüs müslüman hükümdarlığı altında 711 Emevî halifeler tarafından kurulan ve 1492 yılına kadar süren İber Yarımadası'ndaki bölgenin arapça adı. Bu bölgeye günümüzdeki Portekiz toprakları 726 senesinde dahil edilmiş. Bu egemenlik kuzeyde birkaç on yıl, güneyde ise beş yüzyıl sürmüş. Özellikle Roma İmparatorluğu gibi, yerel nüfusun kültürünü de şekillendirmiş.

Sınırlarda uzun süre Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında hakimiyet için verilen çetin mücadeleler yaşanmış. Hıristiyan hükümdarların zaferlerinden sonra, kendi aralarında da bir çok iktidar mücadeleleri verilmiş. Nihayetinde, Afonso Henriques sayesinde Portucale kontluğu 1143 yılında Zamora Antlaşması'nın imzalanmasıyla kurulmuş, Leon Krallığı'ndan ayrılıp bağımsızlığını kazanmış. 1251'de Algarve'nin fethinden sonra bu topraklar bugünkü Portekiz'in çekirdeği haline gelmiş. 1256'da Alfonso III, merkezini Lizbon'a taşımış ve bu da Lizbon'u otomatik olarak başkent yapmış. Portekiz gibi Avrupa'nın bölgesel olarak en eski ulusları arasında yer alan çok az devlet vardır.

Kültürel özellikler

Bir ülkeyi sadece bir kez gittiniz diye kültürünü tanıdığınıza inanmak küstahlıktır. Ama her yolculuk yapılan deneyimlerle ve izlenimlerle o ülkenin imajını şekillendirir. Yaşananlarda bir gerçeklik payı olsa da, bu deneyimler özneldir. Bende klişe ve basmakalıp ifadelerden kaçınamıyorum, ancak benim kişisel deneyimlerim veya gözlemlerim olduğunu ifade edebilirim ve başkalarının da bu anlamda başka deneyimler yaşadığını ancak belirtebilirim.

Azulejos

"Azulejos" kelimesinin kökeni Arapçadan gelmektedir ve pek çok kişinin zannetiği gibi mavi renkle bağlantısı yoktur. Kelime Arapça fayans (çini veya küçük cilalı taş: az-zulaiǧ, al zulaycha, al zuleycha, al Zuléija) teriminden türetilmiştir. Bu tür sırlı pişmiş toprak çini işçiliği, İber Yarımadası'nın Endülüs olarak bilinen bölgesine 711 ve 1492 yılları arasındaki Müslüman egemenliği ile gelmiştir. Çoğu zaman olduğu gibi, yerel ustalar bu tekniği benimsemişlerdir.

Portekiz mavi azulejos tarzının temellerini 17. ve 18. yüzyıllar arasında portekize yerleşen Hollandalı çini ressamları atmıştır. Ancak zaman çerçevesinde bölgesel kültürel ve dini unsurlar da dahil edilerek Portekiz'e özgü bir tarz oluşturulmuştur.

İletişim

Diller birbirine benzer olsa da, Portekiz'de İspanyolca makbul değildir. Turist olarak biz ancak İngilizce ile iletişim kurabildik ve bilmeyene rast gelmedik. İngilizce hem Algarve'de hem de Lizbon'da, muhtemelen turistik bölgeler oldukları için yaygın. Ama yerel dilde teşekkür edebilmeniz nezaketinizi ve saygınızı gösterir, insanların hoşgörüsünü sağlar.

Obrigado + Obrigada

Seyahatimizin başlarında bazen ObrigadO bazen de ObrigadA dedikleri konusunda kafamız karışmıştı. Araştırmalarımız bile bize yardımcı olamamıştı. Aradaki farkı ancak Lizbon'da bir haftayı aşkın bir süre sonra otelimizdeki personel sayesinde anlayabildik. Kadınlara ObrigadA ve erkeklere ObrigadO deme varsayımımız yanlışmış. Ancak söyliyenin cinsiyeti A veya O'yu belirlermiş. Yani kadın "Obrigada", erkek "Obrigado" dermiş, bu kadar basit, değil mi?

Teşekkürler	Obrigada/Obrigado
Çok teşekkür ederim	Muito obrigada/Muito obrigado
Evet	Sim
Hayır	Não
Affedersiniz	Desculpe
Lütfen	Se faz favour veya Por favour (Hangi ifadeyi ne zaman kullanacağımdan emin değilim.)
Bir şey değil	De nada
Günaydın	Bom dia
İyi günler	Bom dia (öğlene kadar) Bom tarde (nach Mittag
İyi akşamlar	Boa noite
Merhaba	Olá
Görüşmek üzeri	Adeus
Güle güle	Tchau
Ödemek istiyorum	Quero pagar
Makbuz lütfen	O recibo, por favor
Fiyatı ne kadara	Quanto custa isto

Görgü Kuralları

Nezaket + Saygı

Portekiz'de geçirdiğimiz bu kısa süre boyunca bize Almanya'ya nazaran daha fazla sıklıkta ister otelde, ister otobüslerde ve hatta tren sürücüleri tarafından bile selam verildi. Yaşlılara olan saygıda göz ardı edilmicek kadar öndeydi, özellikle toplu taşıma araçlarında, virajlarda düşmemeleri için tutan mı fark etmedik, ayağa kalkıp yer veren mi görmedik.

Mesafeli olmaları

Bizden mi kaynaklandı veya bizim bağımsızlığımızdan mı bilemem, ama Portekizlilerle sorularımızın cevabı ötesine geçen hiçbir sohbetimiz olmadı. Nezaket ile verilen cevablar dışında ancak Hintliler, Japonlar ve Almanlarla daha kişisel sohbetler yapabildik. Diğer ülkelerdeki deneyimlerim ile kıyasladığımda sanki Portekizlerin arzu ettikleri bir mesafa gibi geldi bu bana. Ancak Lizbon'da lokantaların önünden geçerken 10 adım başı bizi müşteri olarak içeri davet etme çabaları bende mesafesizlik hissayıtı ve bıkınlık yarattı.

Portekizlilerin Görünümü

Almanya'dan geliyorsanız Portekizliler daha küçük görünür, Türkiye'den geliyorsanız bu fark görülmüyor. Çarpıcı olan ancak birçok Portekizlinin bronz tenli olması. Bu muhtemelen iklim koşullarından kaynaklanıyor, çünkü Kasım ayında bile Algarve'de bazen 23°C'yi gördük. Fark ettiğim bir başka şey de Portekizlilerin çok daha az sportif ve daha muhafazakâr giyindikleriydi. Yine de oldukça sportif kıyafetlerimizle kendimizi yersiz hissetmedik.

Emniyet amaçlı

Özellikle tatildeyken duymak istemeyeceğiniz bir konu bu, ama: Portekiz'de acil durum numarası, Almanya'y^da ve Türkiye'de olduğu gibi 112'dir.

Bununla birlikte, birçok turistin dil engelini aşmak için Lizbon, Cascais ve Porto'daki turizm ofislerinde birkaç dil bilen özel eğitimli polis memurları görevlendirilmiş. Turist polisi olarak adlandırılan birimlerin adres ve telefon numaraları Polícia Segurança Pública.

Alman konsolosluğun nöbetçi acil durum çağrı servisinin telefon numarası: +351 - 96 58 08 092

Türk konsolosluğun nöbetçi acil durum çağrı servisinin telefon numarası: +351 - 93 86 18 805

Ulaşım + Trafik

Trafik kuralları

Dönel kavşak

Araba ile seyahat etmek istiyorsanız yabancı bir ülkenin trafik kuralları hakkında bilgi edinmelisiniz. Çünkü başka bir ülkede yaptığınız deneyimler, öğrendiğiniz kurallar aynı şekilde tatbik edilmez, bazen hatta bildiğinizin tam tersi olabilir. Fransa'daki dönel kavşak deneyimlerimizle Portekiz'dekileri karşılaştırdığımızda, Portekiz'deki bu konunun en üst seviyesi. Cevabını hala bilmediğimiz pek çok soru kaldı, belki sizde bir ipucu vardır? Az olsada emin olduğumuz kurallarından biri şu: kavşağın içinde bulunan araçın geçiş hakkına sahip olduğudur.

Dikkat etmeniz gereken bir sonraki şeyde: hemen ilk çıkıştan mı veya herhangi diğer çıkıştan mı sapıcağınız. Tek şeritli döner kavşakların tek şeritli girişlerinde bu bir sorun teşkil etmez ve kaza riski az olur. Çünkü sağa dönmek istiyorsanız sağa sinyal vererek hemen sağdan saparsınız, aksi takdirde sola sinyal verirsiniz ve çıkıştan kısa bir süre önce sağa sinyali vererek saparsınız.

Tek şeritli bir araba yolundan iki şeritli bir döner kavşak durumu zorlaştırır. Hemen bir sonraki sağa sapmak isteyenler hemen sağ sinyal vererek dış (en sağdaki) şeride geçip ilk gelen çıkışa saparlar. Diğerleri önce sola sinyal verip iç şeride geçip, çıkıştan kısa bir süre önce sağa sinyal vererek dönerin (geçiş hakkına sahip olmalarına rağmen genede kontrol ederek) dış şeridine geçerek sonrada sağa sapar.

İki şeritli giriş yolu ve iki şeritli döner kavşağı durumu daha da zorlaştırır. Yukarıda anlatıldığı gibi ilerlemeden önce sıraya şu şekilde girilir: ilk çıkıştan çıkmak isteyenler sağ giriş şeridinde, diğerleri sol şeride girer.

İki şeritli bir giriş yolu ve üç şeritli bir kavşak akıl ermez bir durum yaratır. Ama buda var ve biz aklımıza sahip çıkmaya çalışırken mantığımız bizi terk etmişti. Güvende olmak istiyorsanız, kavşaktan hemen sağa dönerek ve ardından uygun bir yerde geri dönüş yaparak tekrar tekrar kavşağa sapmanızdır ancak. Ama bu tür sürücülük mantıklı olur mu bundanda şüpheliyim, biz şükürler olsun kavşaklardan döne döne sağ sağlim vardık. Şaka bir yana, güvenilir kaynaklardan bilgi edinmenizi tavsiye ederiz.

Hız sınırları

2023'ten itibaren Portekiz'de otomobiller ve karavanlar için aşağıdaki hız sınırları geçerli, levha gibi başka kısıtlamalar olmadıkça:
yerleşim alanlarında 50 km/s
yerleşim alanları dışında 90 veya 100 km/s
Otoban 120 km/s
hız yollarında 100 km/s

Bu konularda her zaman olan tavsiyemiz şudur: lütfen resmi web sitelerden araştırın.

Sarı işaretler

Bazen sarı renk solmuş oluyor, bu nedenle yolun kenarındaki sarı boyanmış kaldırımlara veya şeritlere dikkat etmelisiniz. Çünkü sarı işaretler "durmak kesin yasak" anlamına gelir. Dikkat edilmezse, orada duran araçlar ya çekilir yada tekerlek kelepçelenip hareketsiz hale getirilir ve olan cebinize olur.

Geçiş Ücretleri

Portekiz'deki otoyol ağının çoğu geçiş ücretine tabidir. Bazı ücrete tabi yollarda gişe bulunmuyor, siz belki farkına varmamış oluyorsunuz ama otomatik olarak araç plakası taranıyor. Özellikle kiralık araçlarda eğer cihaz kiralanmadıysa bu durum depozito ile ilgili sorunlara yol açabilir.

Toplu taşıma

Bu konuda sadece Lizbon ve Sintra'da deneyimiz oldu. Lizbon'da olduğu gibi Sintra'daki yollar da dik, ama üstüne üstelik yılankavi yollar çok.

Otobüs şoförlerinin tam gaz gitme ya da yolcuları düşünmeden aniden durma gibi bir alışkanlıkları var ve bu nedenle otobüse biner binmez sıkı tutunmalısınız. Ancak dikkate alınsa bile, Sintra'daki yol koşulları öyle ki oturan yolcular bile kramp girmiş gibi tutunmak zorunda kalıyor. Eğer sıkı tutunmasaydık, otobüs şoförü virajlara çok hızlı girdiği için koltuklarımızdan düşebilirdik. Yani: sıkı tutunmayı unutmayın!

Bir de geç kalma durumu vardı. Bu görüngüyü Lizbon'da çok sık yaşadık. Bilgi panosunda 1 dakika yazıyorsa, bu 1 dakika çoğu zaman 20 dakikaya veya daha fazlasına dönüşebiliyordu. Yani bu tür gecikmeler sadece Almanya'da yaşanmıyor.

Kadınlar + Otobüsler + Füniküler + Tuktuk

Gördüğümüz kadarıyla otobüs veya füniküler kullanan erkekten fazla kadın vardı. Sadece bir tesadüf müydü? Bu durum Portekizli kadınların sosyal statüsü konusunu araştırmama neden oldu ve bu almanca başlık benim ilgimi çok çekti "Frauen in der portugiesischen Gesellschaft (Portekiz toplumunda kadınlar)„.

Yiyecek + içecek

Portekizler sadece Bacalhau'yu sevmiyorlar

Şu Bacalhau yemeği hakkında çok bilgi bulabilirsiniz, bundan dolayı ben bu konuya girmeyeceğim. Ama gittiğimiz her yerde balık pişiriliyordu, kızartılıyordu vs. Algarve'de kokusunu alabiliyordunuz, Lizbon'da kokusunu alabiliyordunuz, Sintra'da kokusunu alabiliyordunuz, restoranlarda, sokaklarda... Ve bu yüzden ben Portekizlilerin her türlü balığı sevdiğine dair önyargının doğru olduğuna ikna oldum.

Ayrıca kendi balıklarını yakalamayı da severler. Algarve'nin yüksek kayalıklarındaki çıkıntılarda olta balıkçılığı yapanları gördüğümüzde sık sık hayrete düşdük. Acaba ne yakalıyorlar?

Lokantalar

Seyahate çıkmadan önce her zaman ziyaret ediceğim ülkenin kültürü hakkında bilgi edinmeye çalışırım. Almanyada eskiden sadece lüks restoranlarda girişte masa beklemek adettendi. Portekiz'de ise küçük bistrolarda bile. Okuduğum seyahatnamelerin hiçbirinde bundan bahsedilmiyordu ama "sofra adabı" terimine çok rastladım. Özellikle de dirsekleri masaya koymadan yemek yemelen ilgili pasajlara. Ama bizim kültürümüzde bile dirsekler masada yemek yenmez ve başınızı yemeğe değil, çatalınızı ağzınıza götürürsünüz. Bazen sırf boşluk doldurmak için yazı üretiliyor.

Kahve + Smoothie

Evet, Portekizliler kahveyi seviyor, çünkü nereye gidersek gidelim, her zaman iyi ama sert kahve ve evet, smoothie de içtik. En azından Algarve'de, her yerde her türlü lezzetli smoothie içebilirsiniz - smoothie'leri seviyorum, yaşasın smoothie!

Pastéis de Nata

Yiye yiye yolumuza devam ettik, ama ne yemek! Ve evet, fark vardı. En lezzetli biri Algarve'de bir diğeri de Lizbon'da. Pastéis de nata'ya bayıldık! "Pastéis de Nata" bizim için her zaman Portekiz'le özdeşleşecek, tıpkı "Tavuk göğsü tatlısı"nın İstanbul'la ya da "Brötchen" Almanya'la özdeşleşmesi gibi. Şimdi de pastéis de nata'nın ne olduğunu merak ediyorsunuz değil mi?

Söylenmesi lazım

Koku maddeleri

Birçok ülkede olduğu gibi, kanalizasyon sistemi koku rahatsızlığı yaratacak şekilde tasarlanmıştır. Bu çirkin kokuları bastırmak için çok yerde oda parfümü kullanılmaktadır. Kokuya alerjisi olanlar için tam bir kabus.

Musluk suyu

Bir diğer husus ise bazen cilt tahrişine yol açabilen klorlu musluk suyudur. Ne yazık ki içme suyu olarak kullanılması uygun değildir.

Veriler ve olgular

Başkent	Lizbon
Yönetim şekli	Yarı başkanlık sistemi
Bağımsızlık	1139/1143
Para Birimi	Avro (Euro, EUR)
Araç tescil numarası	P
Ülke arama kodu	+351
Acil durum telefon numarası	112

karşılaştırma	Portekiz	Almanya
Alan	92.212 km²	357.588 km²
Nüfus	10.421.117 (2021)	84.358.845 (2022)
Nüfus yoğunluğu (kişi/km²)	113	236
İnsani gelişme endeksi (sıra)	38 (HDI value 2021)	9 (HDI value 2021)
Ortalama yaş (yıl)	45,4	44,6
Beklenen yaşam süresi (yıl)	82	81
Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla (ABD Doları)	24.540	48.756
Dünya Barış Endeksi (sıralama)	7	15

Vamos explorar portugal, neste sentido viajantes